Rondetafel over bibliotheken, gezondheid en welzijn – een verslag uit Londen
Begin september organiseerde Iedereen Leest een rondetafel in Londen. Verschillende Britse leesorganisaties kwamen bijeen om de rol van bibliotheken binnen gezondheid en welzijn te bespreken. Good practices passeerden de revue, maar ook gezamenlijke uitdagingen werden aangestipt. Voor Iedereen Leest is dit de start van een nieuw internationaal netwerk dat de Vlaamse bibliotheeksector kan inspireren.
Voor Iedereen Leest is het delen van kennis en ideeën of gezamenlijke uitdagingen en oplossingen met buitenlandse collega’s én het uitbouwen van internationale netwerken zeer belangrijk. Het is een meerwaarde om te leren van wat er in andere landen gebeurt en hoe deze inzichten van andere landen naar Vlaanderen kunnen overgebracht worden en vice versa. Lokale vragen zijn doorgaans gedeelde vragen en hebben ook vaak gedeelde oplossingen. Veel landen worstelen met dezelfde uitdagingen op het vlak van geletterdheid, leesbevordering en in het bijzonder het bereiken van kwetsbare doelgroepen. Veel van die lokale uitdagingen zijn ook geworteld in mondiale of internationale evoluties, zoals bijvoorbeeld de opvang van nieuwkomers, de toenemende eenzaamheid of de invloed van digitale media. Het is leerrijk te ontdekken hoe verschillende sociale en beleidscontexten hiermee omgaan. Vaak heeft een elders al een oplossingsgerichte benadering gevonden voor een dergelijke uitdaging en kunnen we inspiratie halen uit het buitenland.
Vanuit deze invalshoek was Iedereen Leest dan ook verheugd om op vrijdag 2 september in Flanders House (Londen) een rondetafel te organiseren met collega’s uit Groot-Brittannië over bibliotheken, gezondheid en welzijn. Die aanwezige collega’s waren:
- James Urquhart (Senior Manager Libraries & Literature, Arts Council England)
- Claire Robe (Relationship Manager for London Public Libraries, Arts Council England)
- Annie Crombie (Director, Book Trust)
- Debbie Hicks (Creative Director, The Reading Agency)
- Isobel Hunter (Chief Executive, Libraries Connected)
- Rosemary Ward (Head of Research & Evaluation, Scottish Book Trust)
- Yannick Geens (Internationaal coördinator Every Story Matters, Literatuur Vlaanderen)
- Simon Bequoye (Onderzoek & Impact, Iedereen Leest)
- Sylvie Dhaene (Directeur, Iedereen Leest)
- Bart De Nil (Projectleider ProBib, Iedereen Leest)
Bibliotheken en welzijn
Openbare bibliotheken zijn een belangrijke ‘sociale infrastructuur’: een omgeving waarin mensen kunnen participeren en in interactie treden met elkaar. Ze zijn buffers tegen maatschappelijke uitdagingen zoals eenzaamheid en isolement. Ze bieden een gezondheids- en welzijnsaanbod (zelfs als ze zich daar niet altijd bewust van zijn) met behulp van boeken, leesbevordering, leesomgevingen en gemeenschapsbetrokkenheid en door gezondheidsinformatie, digitale geletterdheid, bibliotherapie, bibliotheekdiensten op verplaatsing (outreach), enzovoort.
Iedereen Leest kiest ervoor om vanuit een holistische visie rond bibliotheken en welzijn te werken: daarbij dienen welzijnsactiviteiten, naast de individuele effecten, om bredere maatschappelijke uitdagingen aan te pakken zoals armoede, uitsluiting, sociale rechtvaardigheid … Daarbij is het relevant om een ‘traumalens’ te hanteren: kijken naar omstandigheden of gebeurtenissen die nadelige gevolgen hadden voor de gezondheid en het welzijn van het individu. Vanuit dat gegeven is het zinvol om te onderzoeken hoe bibliotheken en bibliotheekmedewerkers kunnen werken aan een beter gemeensschapswelzijn en welke strategieën zij ontwikkelen voor het werken in een meertalige en multiculturele context.
Rondetafel als start
De rondetafel bijeenkomst in London was een eerste bijeenkomst met als doel samen duurzame partnerschappen op te bouwen rond het brede thema van bibliotheken en welzijn. Het grootste gedeelte van deze startbijeenkomst stond dan ook in het teken van het leren kennen van elkaars visies, programma’s en acties. Van BookTrust, een leesorganisatie die zich specifiek richt naar kinderen, hoorden we hoe ze het boek zien als een intermediair object. De gift van een boek kan een gesprek starten, het kan helpen om bezorgdheden te bespreken. Op die manier kan een bibliotheek nog meer gezinnen betrekken en een kloof overbruggen, zeker als ze samenwerkt met kinderdagverblijven en andere zorgnetwerken. Onze Britse zusterorganisatie The Reading Agency legt de nadruk op nationale welzijnsacties, zoals Reading Well voor bibliotheken. Hoewel ze nationaal worden uitgerold ligt de kracht van die acties in het feit dat elke bibliotheek ze lokaal anders kan invullen, afhankelijk van hun specifieke noden en behoeften. Ook hun Schotse evenknie, de Scottish Book Trust, investeert in een waslijst aan acties met een nadruk op digital storytelling en het bereiken van specifieke doelgroepen zoals mensen met dementie.
Een andere gesprekspartner was Libraries Connected, een sectorondersteunende organisatie voor bibliotheken. Hoewel bibliotheken werken op het lokale niveau zijn zij van mening dat bibliotheken moeten kunnen terugvallen op nationale en internationale kaders en netwerken. De coronacrisis toonde het afgelopen anderhalf jaar aan hoe belangrijk een inclusieve, hedendaagse, duurzame openbare bibliotheekdienst is voor het hart van elke gemeenschap. Ook aan tafel zat een vertegenwoordiger van de Arts Council England, een overheidsorgaan dat geen middelen of werkinstrumenten financiert maar wel kan aantonen hoe er impact kan worden gegenereerd. Het bewijzen van haar impact blijkt een heilige graal voor bibliotheken die willen tonen welke effecten hun werk heeft. Het Project Sense van de openbare bibliotheek van Merton in Zuid-Londen – gefinancierd door de Arts Council England – toont aan wat de impact van een bibliotheek op gezondheid en welzijn kan zijn. Concreet werden alle kinderbibliotheken in Merton getransformeerd tot multisensorische omgevingen met een inclusief activiteiten- en evenementenprogramma. Op het einde lichtte Yannick Geens van Literatuur Vlaanderen Every Story Matters toe, een Europees project getrokken door Literatuur Vlaanderen dat de creatie, beschikbaarheid en promotie van inclusieve kinderboeken in Europa wil stimuleren en ondersteunen.
Vanuit deze informatie-uitwisseling ontsprong er een discussie over de gedeelde uitdagingen voor bibliotheken en bibliotheekprofessionals. De rode draden van dit gesprek waren het meten en evalueren van de impact van welzijnsactiviteiten én het ontwikkelen van een continue professionele training voor bibliotheekprofessionals. Deze twee uitdagingen zullen in de nabije toekomst verder in de diepte besproken worden in dit internationale netwerk. Op langere termijn kan dit uitmonden in gezamenlijke acties of projecten met oog op een internationale conferentie die Iedereen Leest eind 2022 wenst te organiseren.
Meer weten over dit internationale netwerk? Contacteer bart.denil [at] iedereenleest.be (Bart De Nil).
Lees ook
Deel dit artikel: