Een dag in het leven van... recensente Vanessa Joosen

Mijn dag

6.45 uur - 'De wekker gaat. Ik ben een vroege vogel dus vaak ben ik al wakker voor de wekker afgaat. Dan lees ik in bed nog een boek dat ik wil bespreken voor De Standaard. Zalig. Ik denk dat er maar weinig mensen hun job kunnen uitoefenen van onder een dekentje.'

8.00 uur - 'Vooraleer ik vertrek naar kantoor open ik snel de brievenbus. Er zitten weer drie kinderboeken in de bus. De boekenpakketten die uitgeverijen me toesturen om te bespreken, zijn één van de neveneffecten van mijn job. Ook na twintig jaar blijft dat leuk, al is het een logistieke uitdaging om al die boeken te verwerken. Ik vind immers dat ieder boek dat me wordt toegestuurd mijn aandacht verdient. Overal in huis liggen er dan ook stapels van boeken. Mijn man wordt daar gek van, maar er zit wel degelijk een systeem in. Natuurlijk kan ik ze niet allemaal bijhouden. De boeken een plaats geven en beslissen wat weg mag, is een hele klus.'

8.30 uur - 'Aangekomen op kantoor op de UAntwerpen! Voor mijn onderzoek maak ik vanochtend enkele aantekeningen bij een boek van de Nederlandse kinderboekenschrijfster Anna Woltz. Momenteel bestudeer ik de impact van leeftijd op kinderboeken. Ik wil beter begrijpen hoe auteurs rekening houden met de leeftijd van hun doelpubliek en in welke mate hun eigen leeftijd daarbij een rol speelt. Daarvoor ben ik auteurs zoals Anna Woltz aan het interviewen. Interessant aan haar situatie is dat zij al debuteerde op haar vijftiende.'

10.00 uur - 'In mijn mailbox zitten een paar mailtjes van de doctoraatsstudenten die ik begeleid. Daar kruipt veel werk in maar ik merk dat ik er veel voldoening uithaal om jonge onderzoekers te ondersteunen. Verder heb ik via mail een peer review (i.e. een kwaliteitscheck door een collega in het vakgebied) gekregen over één van mijn wetenschappelijke artikels. Gelukkig zijn er niet zo veel opmerkingen. Ik verwerk de feedback - zo kan het artikel binnenkort gepubliceerd worden - en tank nog wat koffie bij.'

11.00 uur - 'Ik bereid een interactief college voor over Harry Potter voor de masterstudenten taal- en letterkunde. Aan de UAntwerpen geef ik twee vakken over jeugdboeken: eentje over jeugdliteratuur en een ander over young adult boeken. Daarnaast doceer ik Engelse literatuur. In dat vak sluipt er ook regelmatig een kinderboek tussen.'

'Tijdens de les is er altijd veel ruimte voor discussie. Het valt op dat sommige van mijn studenten de boeken van J.K. Rowling al een paar keer hebben gelezen en er via blogs en sociale media al heel veel over weten. Fijn vind ik dat om zo’n zinnige inbreng te krijgen. Tegelijkertijd geeft het voldoening om studenten via literaire theorie toch weer een nieuwe kijk te geven op een boek dat ze al goed denken te kennen, maar waarin ze tijdens onze discussie toch weer nieuwe dingen ontdekken.'

12.30 uur - 'Lunchen doe ik meestal samen met enkele collega’s. Ik heb geen eenzaam beroep, in tegenstelling tot wat sommigen denken. Als ik behoefte heb aan advies of een babbel, is er altijd wel iemand in de buurt. Tegelijk heb ik soms tijd alleen nodig. Alleen zo kan ik mentale rust voor mijn onderzoek vinden.'

14.00 uur - 'Er staat een vergadering gepland over 'The Children's Literature Summer School' die we ieder jaar met de UAntwerpen organiseren en die net zoals vorig jaar digitaal zal plaatsvinden. We bekijken hoe we het event nog extra in de kijker kunnen zetten. Ook dat hoort erbij. Tijdens het jaar durf ik wel eens vloeken op die voorbereidingen maar iedere keer weer beleef ik mijn professionele hoogdagen tijdens de Summer School. Ik doe er immers een pak boeiende inzichten op en leer altijd wel een paar nieuwe talenten kennen in mijn vakgebied.'

15.30 uur - 'Ik pauzeer even met de krant. Mijn oog valt op een artikel over de nieuwe literaire prijzen - waaronder één voor kinder- en jeugdboeken - die volgend jaar zullen worden uitgereikt. Daar ben ik blij om. Zo’n prijs heeft echt een enorme impact. Zelf zetelde ik in het verleden al in de jury voor de Woutertje Pieterse Prijs en de Gouden Uil. Heel leuk om te doen. Jureren is als recenseren in groep.'

'De impact van mijn recensies daarentegen, durf ik wel eens te relativeren: een goede recensie is niet voldoende om van een boek een bestseller te maken, al hoop je wel dat ze kan helpen om de juiste lezer te vinden voor het juiste boek, of dat ze lezers op een andere manier naar boeken laat kijken. Soms krijg ik verrassende reacties. Zo vertelde een ouder van een vriendje eens dat ze altijd de boeken koopt die ik aanraad in mijn recensies. Ze kon ze zelfs opsommen.'

16.00 uur - 'Ik geef feedback aan één van mijn doctoraatsstudenten die werkt rond de boeken van Aidan Chambers. Chambers is een schrijver die ik heel goed ken, maar toch verveelt het onderwerp me niet.'

'Sinds ik als student een keuzevak over adolescentenliteratuur volgde bij Katrien Vloeberghs heb ik de smaak van de jeugdliteratuur te pakken en dat is nooit meer verdwenen. Ik was meteen verrast hoe afwisselend en verrijkend die literatuur kon zijn. Eigenlijk kan je elke literaire theorie voor volwassenenliteratuur ook gaan toepassen op jeugdboeken, van gendertheorie tot een psychoanalytische lezing. Ik vind het fijn om regelmatig een andere theoretische bril op te zetten. Zo ontdek je bij iedere herlezing een nieuwe dimensie in een boek.'

19.30 uur - 'Na het avondeten werk ik aan een recensie voor De Standaard. Helaas is er in de letterenbijlage maar af en toe ruimte voor kinderboeken. Ik schrijf meestal ongeveer één artikel per maand. Om te bepalen welk(e) boek(en) het word(t)/(en) screen en lees ik heel veel. Kiezen is niet gemakkelijk. In de eerste plaats wil ik natuurlijk de allermooiste boeken brengen. Lezers van de krant zijn immers op zoek naar tips. Ik vind dat echter niet voldoende. Ik wil ook ruimte geven aan boeken waarbij ik een kritische noot kan plaatsen, zeker als het gaat over een probleem dat in meerdere boeken speelt. Ik denk dan aan de representatie van Zwarte Piet in Sinterklaasboeken, of de neiging van jeugdboekenauteurs om succesrecepten - zoals het uitstekende The hate U give van Angie Thomas - te imiteren. Helaas is er weinig ruimte en verkiest de redactie van de krant daarom vaak een selectie van de vier meest bijzondere boeken boven een kritischer stuk. Dan is het een kwestie van creatief te zijn om toch ruimte te creëren voor een kritische beschouwing.'

'Het lijken misschien twee uiteenlopende beroepen, maar er zijn heel wat parallellen tussen mijn jobs als professor en als recensent van kinderboeken. Zo is het in beide gevallen belangrijk om je oordeel goed te onderbouwen. Tegelijk kan je zowel in het literatuuronderzoek als in de kritiek je eigen blik en perspectief nooit helemaal uitsluiten. Elk boek kan je immers op verschillende manieren interpreteren. Uiteraard streef ik als wetenschapper naar objectiviteit, maar het is een illusie om te denken dat de wetenschappelijke blik niet gekleurd zou zijn door ervaringen.'

'Qua waarde die aan kinderboeken wordt gehecht, zijn er wel grote verschillen. Zo heeft jeugdliteratuur - sinds ik in 2001 ben begonnen aan de UAntwerpen - een vaste plek veroverd in het curriculum. Er zijn vakken bijgekomen in de letterenopleidingen, de Summer School is ondertussen een jaarlijkse traditie en ook mijn collega’s in de volwassenenliteratuur zetten nu jeugdboeken op de leeslijsten. In de krant blijft het echter een gevecht om genoeg aandacht te kunnen geven aan jeugdliteratuur. De ruimte is beperkt. Iedere keer opnieuw een lans moeten breken, is wel eens vermoeiend.'

22.00 uur - 'Ontspannen doe ik met… een stapeltje kinderboeken. Ik lees zeker twintig uur per week. Voor een groot stuk is wat ik lees gedreven door mijn recensies,  onderzoek en lesactiviteiten. Ik probeer de leeslijsten die bij mijn vakken horen immers regelmatig up te daten. Ik lees dus bijna nooit 'zomaar'. Daarnaast ploeter ik door een lijstje met boeken die ik eigenlijk zou moeten hebben gelezen, maar waaraan ik nog niet ben toegekomen. Gênant, maar het is echt onmogelijk om alles te lezen.'