De leeswereld van Nico Vancouver

'Sinds mijn dertiende ben ik blind', zegt Nico. 'Ik herinner me de prentenboeken nog. Grafisch mooie verhalen, met venstertjes waardoor je een stukje van de volgende pagina zag. Ik zie beelden voor ogen van tekeningen en verhalen over bossen en treinen. Maar daar is het bij gebleven. Was ik zonder de blindheid schrijver geworden, in plaats van pianist? Misschien. De albums die ik uitbreng gelden als auditieve dagboeken, het zijn representaties van het leven dat ik heb geleid, van wat ik heb ervaren. Mijn laatste album - Princess Atalantis - is beïnvloed door een reis naar Schotland, net zoals een fietstocht naar Compostela, met een tandem, jaren geleden ook is verwerkt in een compositie. Ik moét kiezen voor klank, voor het gevoel, meer dan voor de fysieke beschrijvingen, want die heb ik niet. Daarom is het moeilijk een leeswereld te ontwikkelen.'

'Onbewust lees je als mens van ’s ochtends tot ’s avonds. Het begint met het brik melk aan de ontbijttafel, of de folie van een pakje chocolade, nadien zijn dat berichten op je smartphone en mails op het werk. Als blinde is dat niet zo. Bij gebrek aan woorden word je op een bepaalde manier analfabeet. Een blinde moet bewust lezen, het gebeurt nooit zomaar. Braille is een oplossing voor ons, dat klopt, maar vergeet niet dat zoiets erg veel moeite vergt. Dat bedoel ik niet gemakzuchtig, maar er zijn veel manco’s. Een cover bijvoorbeeld moet je zien, die roept al een eerste sfeer op. Net als de typografie. De persoonlijkheid van de schrijver moet je ook zién in de woorden, hoe vreemd dat ook klinkt, maar als blinde kan je geen woord in één opslag lezen, zoals iedereen, maar moet je letter per letter het woord vormen, en dan de zin. Het is intellectueel moeilijk om snel in het verhaal te komen, omdat er veel praktische obstakels zijn. Denk aan een fiets. Mensen die een fiets zien, hebben aan één blik genoeg om te beseffen dat ze naar een fiets kijken. Ik moet als het ware eerst de wielen voelen, het stuur, het frame, om dan te merken dat het een fiets is. Zo gaat lezen als blinde. Daardoor komt een verhaal heel traag op gang en duurt het heel lang vooraleer je de stijl en de bedoeling van de auteur oppikt. Het is niet dat ik geen moeite wil doen, meer nog, ik beschouw het geschrift als zo bijzonder, heilig bijna, dat ik het echt mis, en dus soms gefrustreerd achterblijf. Maar gelukkig heb ik vrienden die me voorlezen.'

Pierre-Etienne de Fays is nog zo’n vriend. Hij schreef het reisverhaal Voyages d’Abyssinie en Ethiopie, en nam me in gedachten mee naar Afrika. Zo'n trip is heerlijk. Daarom houd ik erg van de Ilias van Homerus, die overigens ook blind was. Gilgamesj, nog zo'n episch verhaal, is mijn lievelingsboek. Is dat niet het oudste epos dat er te vinden is? Die strijd voor het eeuwige leven, de zondvloed, dat verhaal is zo vol, zo rijk, dat je er telkens nieuwe dingen in ontdekt. In 1992 had ik een vriendin in Genève. Die heeft me Gilgamesj helemaal voorgelezen. Ik heb die sessies allemaal opgenomen en heb die cassettes nog altijd. Ik houd ook van Oscar Wilde en zoek soms quotes van hem op het internet. Zoals deze: 'If one cannot enjoy reading a book over and over again, there is no use in reading it at all.' Dat vat het wel goed samen voor mij: het is niet eenvoudig om als blinde een boek te lezen, vaak val je in slaap bij audioboeken, die soms moeilijk te volgen zijn. Je kan niet makkelijk terugbladeren. Maar àls een boek me vastgrijpt, dan laat het me niet meer los. En dan kan ik het later opnieuw en opnieuw lezen. Zoals Gilgamesj.’