De leeswereld van Griet Hoet
Lezen is denken met andermans hoofd’, zei Schopenhauer. Maar wat zoeken we in dat andere hoofd? Is het rust, verstrooiing, kennis? Dit is Leeswereld, een interviewreeks over de rol van lezen, over schoonheid, over taal. Deze aflevering: Griet Hoet, tandemkampioene.
door Matthias M.R. Declercq
Griet Hoet komt de woonkamer in gewandeld en houdt nagenoeg haar volledige collectie boeken onder de arm. Die verzameling is best groot, wetende dat Griet vooral verhalen leest in dwarsliggerformaat: boeken niet groter dan een spel kaarten, die vaak meer dan duizend pagina’s tellen, met vellen dun als vloeitjes. ‘Dwarsliggers zijn voor mij heel toegankelijk’, zegt Griet. ‘Aangezien de regels niet zo lang zijn als in een regulier formaat, kan ik de tekst enigszins binnen mijn gezichtsveld houden.’
Griet Hoet geeft les in het buitengewoon onderwijs en verwierf faam als paralympische atlete. Samen met haar partner Anneleen Monsieur werden de tandemdames in 2016 achtste op de piste in Rio, wonnen ze brons op de Paralympische Spelen in Tokio in 2021 en rondden ze hun carrière een jaar later af met een dubbele wereldtitel in Parijs. Griet lijdt aan retinitis pigmentosa, een aandoening die in haar twintiger jaren opdook. Tijdens een partij squash met een goede vriend, iemand van wie ze altijd won, zag ze de bal niet vetrekken, verloor de controle en kreeg de bal tegen zich aan. De oogarts sprak van tunnelzicht, een steeds enger wordend beeld. Niet alleen vernauwde haar beeld tot een deurspion, ze zag zelfs alleen nog de bovenkant van die spion. Een volwassen fietser zag ze dus wel, een kind niet. Haar job in het buitengewoon onderwijs kon ze aanhouden, maar de werkelijkheid werd gecomprimeerd. Een fictieve werkelijkheid bovendien, want wat Griet ziet, strookt niet met de realiteit. Haar hersenen breien stukjes aan het vage beeld, verdoezelen de schemer en proberen het plaatje zelf af te maken. ‘Bij een gewoon boek moet ik met een latje lezen, als een kindje in de lagere school. Bij een dwarsligger is dat anders. Dan volstaat mijn duim om regel per regel naar beneden te schuiven, want de hele regel past nog net in mijn beperkt zicht. Dat is ook zo bij een e-reader, al houd ik enigszins vast aan de romantiek van papier.’
“Bij een gewoon boek moet ik met een latje lezen. Bij een dwarsligger is dat anders. Dan volstaat mijn duim om regel per regel naar beneden te schuiven, want de hele regel past nog net in mijn beperkt zicht.”
Ligthart
Op de tafel liggen in hoofdzaak romans. ‘Altijd verhalen die verbonden zijn met de werkelijkheid’, zegt Griet. ‘Mijn Leeswereld is gericht op mensen en culturen, op het (proberen) begrijpen van wie wij zijn. Problemski Hotel van Dimitri Verhulst is een goed voorbeeld. Dat is een roman, maar die legt wel de rauwe werkelijkheid van asielzoekers bloot. Hij is uitgebracht in 2003, maar kijk je naar het nieuws, dan besef je hoe actueel dat boek is, en nog lange tijd zal blijven. Kinderen van het ruige land, van Auke Hulst, toont hoe een jeugd kan ontsporen. En lees je En uit de bergen kwam de echo, van Khaled Hosseini, dan lees je over zoveel meer dan alleen het leven van een paar personages, maar krijg je een inkijk in Kaboel en de Afghaanse cultuur.’
‘Ik houd niet zo van louter geschiedkundige of academische boeken. Voor mij staat het verhaal voorop, de mens, meer dan de context. Je kan een historisch boek lezen over de slavernij in de Verenigde Staten, maar evengoed lees je De ondergrondse spoorweg van Colson Whitehead en begrijp je hoe ingrijpend dat moet geweest zijn voor veel zwarten. De focus op de mens heb ik altijd al gehad. Thuis las vader, een nu gepensioneerde ingenieur, geschiedkundige boeken over oorlogen of filosofie, terwijl ik me als kind helemaal verloor in Het wereldje van Beer Ligthart (van Jaap ter Haar, met illustraties van Rien Poortvliet). Misschien omdat het over een jongen gaat die na een ongeluk blind is, hoewel ik als twaalfjarige zelf nog niet slechtziend was. Vaders boeken beschouw ik nog altijd als “te moeilijk”. Filosofie lijkt niks voor mij, maar misschien vergis ik me en moet ik het eens proberen.’
Autisme
‘Lezen is voor mij ontspanning. Alleen kost het me veel inspanning om te ontspannen. (lacht) Ik heb door het kokerzicht veel meer tijd nodig om een verhaal te lezen. Maar eens vertrokken, werkt lezen verslavend. Het is mijn alternatief voor de televisie. Ik kan wel tv kijken, maar kan de ondertitels niet zien. Bovendien zijn films nu veel te flashy: het scherm flitst van de ene naar de andere scène en ik heb de tijd niet om een personage echt te zien. Oude films kan ik beter verwerken. Maar geef me toch maar een boek. Misschien lees ik ook uit een soort bewijsdrang, wil ik niet toegeven aan de ziekte en tonen dat ik wel degelijk nog kan lezen. Een audioboek lijkt een geschikt medium voor mij, maar ik wil er niet aan toegeven. Nog niet. Ooit zal die dag wel aanbreken. Ook op school blijf ik op papier lezen en de waarde van boeken benadrukken.’
‘De leerlingen met wie ik werk, worstelen vaak met ADHD of autisme. Voor hen is lezen nog moeilijker dan voor mij, maar opgeven is geen optie. Iedere leerling moet een boek meebrengen voor het “leeskwartier”. Ik geef zelf het goede voorbeeld en haal een vuistdik boek boven van honderden pagina’s, zoals Atlas van Lucinda Riley, over de zeven zussen. Zo’n boek stoot de leerlingen af. Ze zien er geen beginnen aan, maar tegelijk trekt het hen aan: “Waarover gaat dat eigenlijk?” Net dat is het moment om leerlingen te prikkelen.’
Deel dit artikel: