De leeswereld van Dixie Dansercoer
Lezen is denken met andermans hoofd’, zei Schopenhauer. Maar wat zoeken we in dat andere hoofd? Is het rust, verstrooiing, kennis? Dit is Leeswereld, een interviewreeks over de rol van lezen, over schoonheid, over taal. In deze aflevering: Dixie Dansercoer, poolreiziger en jeugdauteur.
door Matthias M.R. Declercq
Zet je tas koffie even op de tafel. Sluit je ogen. Beeld je de eindeloze ijsvlakte van Antarctica in. De zuidpool. Je zit in een kleine tent. Om je heen is niks. Echt niks. Een kilometerslange leegte. De lucht is wit, de grond is wit, de horizon is wit. Een oneindig canvas. Er valt sneeuw uit de hemel. Het enige wat je hoort is de wind die het zeil losrukt. Wind die onophoudelijk op de tent inbeukt. Wind die als een ijskoud slagersmes in je vel snijdt. Het stormt. Houdt de storm nog een paar dagen aan, dan is de missie in gevaar. Je kijkt naar de top van je tent. Een zwak lampje wiegt van links naar rechts, als in een kajuit. Je hebt honger. Je weet niet hoe lang dit nog duurt. Je hebt geen zin meer. Je tenen zien blauw. Je vingers ook. Je wil naar huis, maar je kan niet. Wind, sneeuw, wit. De temperatuur zakt. Wat zit je daar in godsnaam te doen?
’En dan,’ zegt poolreiziger Dixie Dansercoer, 'op het moment dat mijn motivatie is gekelderd, op het moment dat ik daar in dat tentje op de zuidpool zit, middenin die sneeuwstorm, dan grijp ik naar een boek.’
Gewicht sparen
The Sex Lives of Cannibals: Adrift in the Equatorial Pacific, dat is het boek waarover Dixie spreekt. Dat boek heeft geen coverblad meer, dat scheurde hij ooit los voor aanvang van een missie. Dat deed hij ook met alle vellen zonder tekst. Hij knipte de blanco rand rond iedere pagina ook nog eens af. Allemaal om gewicht te sparen. De etiketjes in de kraag van zijn jas, zijn broek, zijn trui: uitgeknipt. Dat boek zit in zijn rugzak voor het geval de moed zakt. The Sex Lives of Cannibals heeft hij al twee keer gelezen. Of vijf keer. Of tien keer. Het verhaal speelt zich af in het warme Kiribati en altijd droomt Dixie vredig weg. Dan droomt hij van palmbomen, kokosnoten en zonnecrème. Wordt hij wakker, dan hangt de lamp roerloos stil, is de wind weg en schijnt de zon. Dan harkt Dixie zijn moed bijeen en trekt verder.
'Tegenwoordig heb ik dat papieren boek niet meer nodig’, zegt hij. 'Het staat nu op een e-reader die verbonden is met een zonnepaneeltje. Lezen is de perfecte ontspanning. Of dat nu op Groenland is, in IJsland of op de zuidpool: een boek neemt je mee en doet de wereld even vervagen.'
Late roeping
'De liefde voor de polen was een late calling’, zegt Dansercoer. ’Een uitvloeisel van mijn alpiene klimcarrière. Ik ging een eerste keer naar Groenland en ervoer een coup de foudre. Ik kende de bergen, de koude en de sneeuw van de Alpen, maar wat ik daar zag, en later ook op IJsland, maakte een liefde in me wakker waarvan ik niet wist dat die bestond.’
Eind ’97, begin ’98, stak Dansercoer aan de zijde van Alain Hubert met een speciale kite de zuidpool over. In 99 dagen klokten ze af op bijna 4.000 kilometer en rugzak vol sneeuw- en ijsmonsters, bedoeld voor klimaatwetenschappers. Sindsdien is hij een 'poolreiziger’, een predicaat dat met zijn naam is verbonden. ’Maar een echte wetenschapper ben ik niet’, zegt hij. 'Geen glacioloog of geofysicus. Eerder iemand die de wetenschappers dient. Mijn poolreizen staan in het teken van het avontuur en de uitdaging, ik wil mezelf en anderen uitdagen, het maximum uit mezelf halen, maar die uitdaging levert ook informatie op die bijdraagt aan het onderzoek naar klimaatverandering.’
Nieuwsgierigheid
'Wat ik deel met de wetenschappers is de nieuwsgierigheid. Weten hoe het klimaat functioneert. Hoe de atmosfeer in elkaar steekt. Thuis heb ik een wandkast vol poolliteratuur. Die nieuwsgierigheid had ik als kind al. Ons gezin was geabonneerd op Hoe en waarom?, een kinderencyclopedie met technische en praktische weetjes. Exemplarisch voor de queeste van ouders om de kinderen ook thuis te onderwijzen, op een speelse manier. Ik hield van die encyclopedie. Net zoals ik punten spaarde voor een boek in het benzinestation. Hoe werkt een stoomtrein? Die vraag kon me uren bezighouden. En hoe groter je verbeelding, hoe meer vragen je ook stelt.’
Hoe en waarom?
'Literatuur, in welke vorm dan ook, mag daarom geen dogma’s opleggen. Literatuur heeft soms de neiging om een wereldbeeld op te dringen en je te assimileren. Daar ga ik tegenin. Literatuur moet vragen oproepen. Letterlijk: hoe en waarom? Dat is de essentie. Als lezer kom je zo tot een kantelpunt: wil ik die vragen zelf beantwoorden? Zoek ik zelf naar een oplossing? Veel mensen haken af, en net daarin schuilt de kracht die ik heb opgedaan op Groenland, op de zuidpool: dat er in het leven zoveel mogelijk is, dat je het antwoord zelf kan zoeken en vinden.’
Maar wat doe je dan met de opgedane kennis? Geef je die door? Scherm je die af van de buitenwereld, in een houten kist op zolder? Wanneer voelt de eigen ervaring, het eigen antwoord als relevant genoeg aan? Wanneer stut de opgedane kennis de zoektocht van de ander? We keren terug naar het tentje.
Verbeelding en kennis
'Op de zuidpool is het uitzicht monotoon. Dan sta je al 100 dagen op het ijs en zie je nog altijd sneeuw en bergen. Maar af en toe kruipt een beestje in een gat en slaat je verbeelding op hol. Wat speelt zich in dat hol af? Is er een dierenrijk onder de dikke ijslaag? In mijn tent schreef ik een eerste verhaal over dieren die in die onderwereld met elkaar in de clinch gingen. Dat was best slecht geschreven (lacht). Maar na een paar herwerkingen vond een uitgever het waardevol. Wat maakt dat ik zes kinderboeken schreef en daarin mijn verbeelding aan mijn kennis heb gekoppeld.’
Zo reizen jonge wetenschappers in één van die boeken voor een klimaatonderzoek naar een afgelegen kustplaats in Groenland. Ze willen onderzoeken of de klimaatopwarming een invloed heeft op het traditionele leven van de Inuit. Feiten, kennis. Ze treffen een open en vriendelijke cultuur, maar de onderzoekers merken een grote terughoudendheid. De Inuit durven niet openlijk praten. Blijkt dat een duistere man hen in hun greep heeft. Fictie, verbeelding. Het resultaat is Spanning in Groenland.
Volgelingen
'Ik ga binnenkort iets minder lange expedities aanvatten, dus moet ik volgelingen zoeken’, zegt Dansercoer. 'Jongens en meisjes wiens nieuwsgierigheid ik wil prikkelen, hopend dat dat tot vragen leidt, zoals Hoe en waarom? dat bij mij deed, en mij op weg zette. Om de kennis aan te vullen. Om eigen antwoorden te vinden op de vragen die literatuur opwerpt. Ik hoop dat het lukt.'
Leestip van Dixie
Titel: The sex lives of cannibals : adrift in the Equatorial Pacific
Auteur: Maarten J. Troost
Illustrator:
Uitgever: Broadway
Publicatiedatum:
Aantal pagina's: XIII, 272 p.
Leeftijd: Volwassenen
Deel dit artikel: