De leeswereld van Annelies Moons
Lezen is denken met andermans hoofd’, zei Schopenhauer. Maar wat zoeken we in dat andere hoofd? Is het rust, verstrooiing, kennis? Dit is Leeswereld, een interviewreeks over de rol van lezen, over schoonheid, over taal. Deze aflevering: Annelies Moons, radiomaker.
door Matthias M.R. Declercq
Er zijn maar weinig lezers die zo'n palet bestrijken als Annelies Moons. Het gesproken woord is haar kracht, te horen op Radio 1 (Monschau, Wonderland, Culture Club …) , maar het geschreven woord is waar ze in verdwijnt. In de stamboom van de familie Moons vind je overal burgerlijk ingenieurs - rationele denkers - maar Annelies Moons koos voor de romantiek, voor de verhalen en woont nu in een huis dat, gevoed door een onstilbare leeshonger, steeds gedempter klinkt, als was het door een ingenieur uitgetekend. De collectie boeken staat verspreid doorheen het hele huis. Iedere kamer heeft een boekenkast en een bijhorend thema: van poëzie tot jeugdliteratuur tot romans, non-fictie, kook-en tuinboeken, biografieën en reisboeken. Een huis als een boekenwinkel, zoals ze er ook een had, tot voor kort althans: Buchbar in Antwerpen. 'Ik ben ook altijd in meerdere boeken tegelijk bezig, uit verschillende kasten', zegt Annelies. 'Nu is dat Hollowpox: The Hunt for Morrigan Crow, van de Australische Jessica Townsend, het nieuwste verhaal in The Nevermoor Series. Maar evengoed lees ik vanavond een graphic novel, om nadien Marc de Bel voor te lezen aan mijn vriend, in bed, en sla ik morgen een essaybundel open. Er is voor ieder moment van de dag een geschikt boek.'
Pixar
Niet alle boeken van die aangroeiende collectie heeft Moons al gelezen. Dat hoeft ook niet per se. Denk aan wat de Italiaanse schrijver Umberto Eco de antibibliotheek noemde, de schappen of kasten met ongelezen boeken en het bijhorende idee van nieuwe, nog te ontginnen kennis. 'Soms koop je boeken waarvan je weet dat je ze ooit nodig zal hebben', zegt Annelies. 'Die boeken verraden wie je wil zijn als mens, of wie je hoopt te worden. Onlangs is het huis verkocht van mijn grootmoeder, die aan Alzheimer lijdt. Toen we haar boekenkast leeghaalden, leerde ik haar als het ware opnieuw kennen. Ik stootte op jaartallen in boeken waarbij ik dacht: hé, ik ben nu even oud als mijn grootmoeder toen was, en ben met dezelfde thema’s bezig.'
De antibibliotheek van Annelies Moons is als een medicijnkast, waarbij je grijpt naar wat op dat moment nodig is. 'Na een drukke dag op het werk lees ik soms young adult-boeken, of Harry Potter-achtige verhalen zoals die van Jessica Townsend. Dat is makkelijke kost en is als kijken naar een aflevering van Friends op de televisie, want je hebt niet altijd de tijd en de moed voor een Oscar-winnende film, toch? Ik maak geen groot onderscheid tussen jeugd- en volwassen literatuur. Waarom zou je? Volwassenen kijken soms ook op hun eentje naar de nieuwe Pixar-film. Jeugdliteratuur is zodanig toegankelijk en trekt je meteen een andere wereld in. Een traditionele, literaire roman met veel moeilijkdoenerij is soms wat te dens, te moeilijk doorheen te komen. Daarom houd ik zo van lange verhalenreeksen, met telkens nieuwe afleveringen, omdat die specifieke wereld na een tijdje heel herkenbaar is. Dat ervaar ik ook bij Murakami, van wie ik alles lees: hij trekt je een universum in waar je de weg al kent, net zoals de Kopenhagen-trilogie van Tove Ditlevsen dat ook doet.'
Okselhaar
'Het escapisme van jeugdliteratuur is anders dan de troost die ik vind in essays of autobiografieën. Als iemand er in slaagt te verwoorden wat jij voelt, of vroeger hebt gevoeld, verdrijft die de alleenigheid. Notes to self van Emily Pine is daarom van grote waarde voor mij. Dat boek durft ingaan op de grote kwesties -kinderwens, ouderrelatie …- maar zoomt evengoed in op schijnbaar kleine dingen. De eerste keer dat Pine okselhaar zag op Instagram leverde een fijne passage op in het boek. Via een simpele foto legt ze uit hoe onze beeldcultuur werkt. Ze wees me ook op het feit dat je nooit behaarde benen ziet in reclames voor scheermesjes. Vreemd hé.'
Toegangsweg
'Nu ik er over nadenk: lezen speelde ook een belangrijke rol in de burn-out die ik een tijd geleden doormaakte. Dat was keihard. Ik had maar een paar uur energie per dag, al was ik niet per se depressief, was ook niet echt ongelukkig, was blij met mijn relatie, woonde waar ik wilde wonen, maar werkgerelateerd draaide het wat stroever. Ik heb diep gezeten, maar er was altijd nog wel een trapje lager, denk ik. Ik koos er toen bewust voor om weinig mensen te zien, keek veel naar hersenloze televisieprogramma's en speelde ondertussen makkelijke spelletjes op de iPad, puur om mezelf af te leiden. Maar ik las wel nog altijd, en gebruikte boeken om de emotie op het gepaste moment op te roepen en te voelen. Zo las ik tot 4u 's nachts in Komt een vrouw bij de dokter van Kluun. Een filter had ik niet meer, alles kwam hard binnen, maar op die manier kon ik emotie kanaliseren. Toen las ik ook boeken van Griet Op de Beeck, waarin ik me af en toe herkende. Het klinkt misschien wat functioneel hoe ik nu spreek over lezen, maar je kon boeken tijdens mijn burn-out wel zien als instrumenten.'
Boekenbrief
'Er zijn veel boeken en auteurs die me bijblijven. Emily Pine is daar eentje van, net als de romans van Chimamanda Ngozi Adichie en Lampje van Annet Schaap, een ongelofelijk mooi kinderverhaal. Het zijn anderen die me die boeken tipten. Daarom is het zo belangrijk dat jonge lezers de juiste boeken krijgen aangereikt, of alleszins de juiste genres. Als kind las ik heel veel, maar rond mijn vijftiende stokte dat. Tot in mijn studententijd las ik niet veel. Toen ik de boekenbijlages opensloeg en weer verhalen trof over Harry Mulisch of Erwin Mortier dacht ik echt dat lezen niks meer voor mij was. Tot een vriendin die ik aan de universiteit leerde kennen me weer op pad zette. Ik leende boeken uit de kast van haar ouders. Daarom dat ik samen met mijn lief de voorbije jaren de Buchbar draaiende hield. Als een jonge vrouw van twintig binnenkomt en zegt: 'Door jou ben ik weer beginnen lezen', dan is dat het mooist denkbare compliment. Ik wilde de rol op mij nemen die de vriendin aan de unief op haar nam. Na drie heel mooie jaren is de Buchbar nu in andere handen, maar ik ga vrienden en kennissen boeken blijven aanreiken, ook via een boekenbrief. Jawel, er komt een kast bij: eentje met boeken die ik dubbel heb gekocht, zelf heb gelezen, en als geschenk ga weggeven.' (lacht)
Deel dit artikel: