‘Een Leesoffensief voor Vlaanderen’: welke acties starten er op?
Met vereende krachten lanceerden de Minister van Onderwijs en Minister van Cultuur eind 2021 ‘Een leesoffensief voor Vlaanderen’. Aanleiding voor deze grootschalige actie-agenda zijn de teleurstellende resultaten die Vlaanderen de voorbije jaren boekt bij internationaal vergelijkend onderzoek op vlak van leesvaardigheid en leesmotivatie. Meer dan 50 acties telt de adviesnota, enkele daarvan starten in 2022-2023.
Vlaamse kinderen en jongeren scoren de afgelopen jaren steeds slechter op vlak van begrijpend lezen. In de internationale PIRLS-vergelijking met 45 landen bevindt Vlaanderen zich vandaag op de 32ste plaats. Bovenop deze dalende leesvaardigheid wordt er ook een significant gebrek aan leesmotivatie en –plezier opgetekend bij de Vlaamse kinderen en jongeren. Binnen PISA scoort Vlaanderen het laagst van alle deelnemende landen. Dit is een zeer zorgwekkende evolutie. Het is dus zaak om deze neerwaartse spiraal en de negatieve houding ten aanzien van lezen te doorbreken. Dat vergt een geïntegreerde aanpak waarbij een langetermijnperspectief primeert.
Samen leesbeleid maken
Met ‘Een Leesoffensief voor Vlaanderen’ wordt de urgentie en de ernst van het probleem alvast erkend. De maatschappelijke uitdaging is gigantisch groot. De gevolgen van niet goed kunnen lezen zijn nefast voor wie moet functioneren in een 21ste eeuwse kennismaatschappij. Bovendien werkt een samenleving die een leescultuur niet waardeert of bevordert ongelijkheid in de hand. De initiatiefnemende ministers hebben gehoor gegeven aan de oproep die het Boekenoverleg een eerste keer in 2017 en later in 2019 met het Actieplan Leesbevordering 2.0 (2019-2024) neerpende: ‘Investeer in een domeinoverschrijdende aanpak’. Deze oproep werd door Iedereen Leest in een opiniestuk gericht aan ministers Weyts en Jambon vertaald als ‘Maak samen leesbeleid!’. Door op structurele en langdurige basis samen te werken kan de nodige afstemming bereikt worden die de leesopvoeding en het leesonderwijs ten goede komt.
Zes actieterreinen
De uitdagingen zijn niet gering en om het tij te keren is er ambitie en visie nodig. Dit betekent o.a. de lat hoog leggen, pijnpunten niet uit de weg gaan en durven kiezen voor het uittekenen van een gedeeld kwaliteitskader binnen een meerjarenplan. Samen met Literatuur Vlaanderen was Iedereen Leest als kerngroeplid betrokken bij de opmaak van de adviesnota. Vanuit onze culturele missie rond literatuur- en leesbevordering hebben wij – samen met andere actoren uit het onderwijs, cultuur en welzijnsdomein - onze expertise ingezet bij het invullen van de zes actieterreinen die in de nota van de Vlaamse Regering uit 2020 Naar een Vlaams Leesoffensief 2021-2025 naar voren waren geschoven:
- (1) ontluikende geletterdheid
- (2) onderwijs
- (3) bibliotheken
- (4) levenslang lezen
- (5) wetenschappelijk onderzoek
- (6) communicatiecampagne.
Adviesnota voor de komende 10 jaar
De finale adviesnota werd een lijvig en stevig onderbouwd document, opgebouwd rond 8 strategische doelstellingen. Een half jaar lang werd onder de kundige leiding van Liesbet Heyvaert, voorzitter van het Leesoffensief, door een brede groep van betrokken uit diverse sectoren met een brede blik gereflecteerd, ten gronde gediscussieerd en kennis en ervaringen gedeeld. Wie de finesse van het Leesoffensief wil kennen, raden wij ten zeerste aan om de nota in zijn geheel te lezen en niet fragmentair te verorberen. Het vraagt een inspanning van de lezer, maar het is de enige manier om de spanwijdte, de krachtlijnen, doelgroepen én noodzakelijke randvoorwaarden te begrijpen die nodig zijn om tot reële verandering en impact te komen. Het perspectief van de nota is 10 jaar. De set van 30 operationele doelstellingen en 50 acties hebben tot doel inspiratie, samenhang en een duurzame richting te geven aan beleidsmakers en toekomstige uitvoerders van het Leesoffensief.
Eerste acties
Eind november 2021 werd de lancering van het Leesoffensief door minsters Weyts en Jambon bekend gemaakt. In het persbericht werd beklemtoond dat het Leesoffensief zoveel mogelijk mensen wil mobiliseren om de boodschap uit te dragen en zich in aanvangsfase richt op wie nog niet of moeilijk leest of wie minder kansen krijgt om tot lezen te komen. De middelen voor de uitvoering van het actieplan in de komende 10 jaar zijn nog niet vastgelegd, maar met een budget van 2 miljoen euro kan in 2022 en 2023 een aanvang worden genomen met een aantal acties. Er wordt werk gemaakt van een ondersteunende communicatiecampagne en de oprichting van een Leesfonds. Literatuur Vlaanderen en Iedereen Leest zullen – naast hun reguliere opdracht en werking rond leesbevordering – ook bijkomende acties uitvoeren die rechtstreeks de doelstellingen van het Leesoffensief in het onderwijsveld dienen. Beide acties komen ook tegemoet aan een verzuchting die we lezen in het rapport van de Commissie Onderwijs:
“Dankzij taal gaat een nieuwe wereld open. Kinderen behoren niet alleen aangezet te worden tot het louter technisch kennen van de instructietaal. Ze moeten ook ingewijd worden in de wondere wereld van het geschreven- en gelezen – woord.”
Zo zal Literatuur Vlaanderen in het technisch en beroepsonderwijs auteursresidenties opzetten. Iedereen Leest zal een piloottraject ontwikkelen binnen het Boekstart-programma dat gericht is op de eerste kleuterklas en zal daarnaast een tweejarig traject ontwikkelen rond interactief voorlezen als bouwsteen voor een krachtig lees- en taalbeleid op school, met focus op de derde kleuterklas en eerste graad van het lager onderwijs. In beide trajecten zet Iedereen Leest haar onderzoeksgeïnformeerde en praktijkgerichte expertise rond (voor)lezen voor de allerkleinsten in, wil ze leerkrachten sterken in hun voorleescompetenties, hun kennis van het boekenaanbod verbreden en de bouwstenen van een kwalitatieve leesomgeving én het belang van een doorgaande leeslijn en een schoolbreed lees- en taalbeleid onder de aandacht brengen.
Lees ook
Deel dit artikel:
