Boeken, vrienden voor altijd

© Michiel Devijver | Iedereen Leest

Ze houden van de Potter-boeken – want zo gaat dat met boeken waar je mee groot wordt; zo houdt de generatie van de auteurs van dit stuk van de Babysittersclub, dat is zo en niet anders, daar ben je mee vergroeid, die boeken zijn een deel van je. Maar, dus: Deckwitz, de Vries en Buurman houden van Harry Potter, ook al vinden ze dat het laatste boek eigenlijk te vol zit. Dat brengt hen bij het fenomeen ‘hangout-films’. In zo’n film doet het er eigenlijk niet toe wat er precies gebeurt. Precies zoals bij Potterboek zeven, zeggen ze. Je bent op een punt gekomen dat je gewoon bij de personages wil zijn. Je wil hen horen praten, je wil met ze rondhangen. Het zijn je vrienden geworden, en bij je vrienden wil je zijn. Liefst elke dag. Of toch zo vaak mogelijk. Niet gek dus dat iemand een beetje lacht om alle kritiek die hij op Rowlings laatste heeft: ‘Misschien zeg ik dat maar omdat ik zo graag nog een boek gehad had.’

In boeken als deze kom je thuis. Dit zijn de personages waar je, zonder enige ironie, van houdt. Neem bijvoorbeeld Lampje (9+) van Annet Schaap. Het verhaal is tof en de taal staat op punt, maar wat bijblijft is dat meisje dat zo vreselijk haar best doet om de lucifers in de vuurtoren te krijgen – en daar niet in slaagt. En het lot van Alaska Young is spannend en intrigerend, maar John Greens klassieker Het Grote Misschien (13+) lees je toch ook om samen met Miles en diens maat de Kolonel wat te lopen lummelen op hun kostschool. Het is trouwens op plekken als in de slaapkamer van Miles en de Kolonel dat zo’n boekenvriendschap ontstaat (als je de parallel met hangout-films wil blijven trekken). Niet de wilde achtervolgingen zijn van tel, maar het onderweg zijn, de verloren momenten waarop je vanzelf samen gaat filosoferen of keuvelen. Op zo’n moment blijkt de held van het verhaal trouwens zelden van het onverschrokken soort te zijn, maar eerder een mens die ook maar zijn stinkende best doet. Precies zoals – eerlijk is eerlijk – de meeste lezers. Zo iemand dicht bij je hebben, stelt gerust. Dit is hartverwarmend gezelschap.

© Michiel Devijver | Iedereen Leest

Je herkent jezelf, je vindt iemand die je voortaan bij je wil hebben, kortom: wie leest, is niet alleen. Dat is wat lezen doet. Dat is de kracht van boeken. Maar de échte superkracht zit ‘m erin dat al het in- en meeleven met personages het lezen zelf overstijgt. Wat je voor fictieve personages voelt, is voor je hersenen een soort generale repetitie van wat je in het echte leven voor echte mensen kan voelen. Dat zeggen we niet zomaar. Steeds meer neurologisch onderzoek toont dat fictie lezen een krachtig middel is om je empathische vermogen te versterken.

Wie wil niet zoveel mogelijk begripvolle, meelevende en meevoelende mensen? Wie wil geen maatschappij waarvan de burgers zich kunnen inleven in elkaars zorgen en blijheid? Niet voor niks vinden de mensen van het Britse EmpathyLab (dat de empathie bij kinderen wil versterken via verhalen) empathie ‘één van de basisvaardigheden in een mensenleven, en een revolutionaire kracht voor sociale verandering als we het naar de praktijk omzetten.’