Wat is leesbevordering?
Leesbevordering klinkt gewichtig en belerend. Nochtans draait het in de praktijk eenvoudigweg rond leesplezier aanwakkeren. Dat zorgt voor een grotere motivatie bij kinderen om te lezen, waardoor ze vaker lezen. Meer lezen leidt tot een betere leesvaardigheid en geletterdheid. Maar wat betekenen termen als leesmotivatie en geletterdheid precies? Wat is hun link met leesbevordering? En welke rol vervult lezen in onze maatschappij?
Wie aan leesbevordering werkt, wil mensen meer doen lezen. Of dit nu fictie, non-fictie, thrillers, poëzie, strips of andere genres zijn, dat doet er niet toe. Het maakt ook niet uit of je op papier of digitaal leest. Wat leesbevordering wel beoogt, is mensen motiveren om meer te gaan lezen in hun vrije tijd, voor hun plezier. In de praktijk vertaalt leesbevordering zich op verschillende vlakken: leesmotivatie, leesvoorkeuren, leesvaardigheid en geletterdheid.
Via leesplezier naar positieve attitude en motivatie
Internationale onderzoeken zoals PIRLS en PISA stelden vast dat Vlaamse kinderen en jongeren niet graag lezen. Amper een op vijf noemt lezen een hobby. Ze interesseren zich niet voor lezen of hebben een negatieve houding tegenover boeken. Kinderen en jongeren moeten het leesplezier dus opnieuw ontdekken. Wie plezier beleeft aan lezen, zal sneller intrinsiek gemotiveerd geraken: zelf gemotiveerd zijn om een boek uit de kast halen. Lezen omdat het moet (extrinsieke motivatie) werkt eerder een negatieve leesattitude in de hand. Leesplezier is dus dé sleutel om te werken aan een positieve attitude en leesmotivatie op lange termijn.
Ontdekken van leesvoorkeuren
Om positieve leeservaringen te beleven moeten kinderen ook ontdekken wát ze graag lezen. Elk kind heeft andere interesses en dus ook andere leesvoorkeuren. Sommigen willen een spannend verhaal, anderen verdiepen zich liever in science fiction. Door te proeven van verschillende genres groeien kinderen als lezer; ze weten wat ze graag lezen of niet en kunnen zelf kiezen uit het grote leesaanbod. Er bestaan trouwens heel wat sites zoals Boekenzoeker die kinderen begeleiden in hun zoektocht naar een boek dat hen aanspreekt. Ook de Vlaamse Leesjury laat kinderen en jongeren proeven van verschillende genres. Een goede match tussen het boek en de lezer wakkert het leesplezier aan.
Stimulerende omgeving
Wie graag leest, zal vaker lezen en zo meer leeservaringen opbouwen. Op die manier leren kinderen ook beter technisch lezen; ze lezen letters en woorden vlotter. Leesvaardigheid impliceert daarnaast dat kinderen teksten als geheel begrijpen en interpreteren (begrijpend lezen). Als een kind vlot alle woorden kan lezen maar het verhaal niet snapt, beleeft het echter maar weinig leesplezier. Naast leren lezen moet er dus voldoende aandacht zijn voor een positieve leesattitude en een stimulerende leesomgeving.
Boeken kunnen best overal zichtbaar en toegankelijk zijn: op school, in de bibliotheek, in de kinderopvang, thuis of in de media. Dat alleen is echter niet genoeg. Een uitnodigende leesomgeving creëert tijd en ruimte om te lezen voor iedereen, met een toegankelijk en divers boekenaanbod. En zien lezen, doet lezen. Kinderen (en volwassenen) hebben nood aan rolmodellen die het leesplezier doorgeven. Digitale leescommunities zoals de Facebookgroep 'Iedereen leest - wat lees jij?' bieden volwassenen een platform om te praten over boeken.
Maatschappelijke functie
Wetenschappers hebben al verschillende effecten van lezen blootgelegd: lezen verhoogt het concentratievermogen en vermindert het risico op stress of dementie, lezers zijn empathischer en zich bewuster van hun eigen identiteit ... Bovenal heeft lezen ook een belangrijke maatschappelijke functie. Wie niet (goed) kan lezen, heeft veel minder kansen om deel te nemen aan onze kennismaatschappij.
Laaggeletterdheid
Het PIAAC-onderzoek van de OESO concludeerde in 2013 dat één op zeven volwassen Vlamingen laaggeletterd is, ofwel meer dan een half miljoen. Geletterdheid omvat competenties om informatie te interpreteren en doelgericht te gebruiken. Die verkrijgen we via tekst maar ook via cijfers (wiskundige geletterdheid) of digitale media (mediawijsheid). Ons dagelijks leven bestaat voor een groot deel uit lezen en schrijven. Laaggeletterden ervaren dat als een enorm struikelblok om volwaardig deel te kunnen nemen aan onze maatschappij. Leesbevordering helpt mee deze ongelijkheid te bestrijden.
Vroeg beginnen
Als iemand op jonge leeftijd in aanraking komt met boeken, is de kans groter dat hij ook op latere leeftijd geïnteresseerd is in lezen. Voorlezen aan peuters en kleuters, maar zeker ook aan baby's, is een uitstekende manier om kinderen al op zeer vroege leeftijd van boeken en verhalen te laten proeven. Wie op lange termijn en op grote schaal wil werken aan betere leesvaardigheden en een sterkere leescultuur, investeert dus best in een vroege voorleesstart. Het Boekstart-programma laat ouders met jonge kinderen kennismaken met boeken en voorlezen.
Leescultuur
In een sterke en brede leescultuur is er aandacht voor boeken en lezen op allerlei plaatsen: thuis, op school, in de bib of boekhandel ... Via een divers leesaanbod en verschillende initiatieven kunnen lezers groeien in leeservaring én leesplezier. Leesbevordering is in eerste instantie het aanwakkeren van dat leesplezier, en het positieve imago van lezen in de kijker zetten. Via meer leesplezier naar meer lezers - daar wil Iedereen Leest werk van maken.
Lees ook
Deel dit artikel:
