De voorleesboekenkast van Zarissa Windzak
In de reeks ‘De voorleesboekenkast’ gaan we op bezoek bij enthousiaste voorlezers en hun kinderen. Wat zijn hun favoriete voorleesboeken? Hoe ziet hun voorleesritueel eruit? In deze aflevering duiken wij in de voorleesboekenkast van Zarissa Windzak van Cargo Confetti - een webshop met inclusieve kinderboeken en speelgoed - en haar zonen Rynn (7 jaar) en Roan (2 jaar).
door Katrien Elen
‘Ik ben opgegroeid in Suriname. Hoewel ik om mij heen veel mensen had met een donkere huidskleur, zag ik die niet in de kinderboeken die ik las. Die boeken kwamen meestal uit Nederland - Suriname was tot 1975 een Nederlandse kolonie. Als je alleen maar leest over witte prinsessen, dan doet dat iets met je zelfbeeld. Je denkt dat je nooit een prinses kan worden en voelt je minderwaardig.’
‘Toen ik zelf moeder werd, wilde ik dat het voor mijn zonen anders zou zijn. Ik ging dus op zoek naar boeken die hun eigenwaarde zouden versterken. Gelukkig bestaan er ondertussen een pak meer inclusieve kinderboeken dan in mijn kindertijd. Omdat ik merkte dat veel mensen - opvallend veel blanke gezinnen - meer diversiteit in hun boekenkast wilden maar niet wisten waar te beginnen en hoe er mee aan de slag te gaan, heb ik Cargo Confetti opgericht. Het aanbod van deze webshop met kinderboeken en speelgoed is inclusief in alle betekenissen van het woord: van verhalen over kinderen met een zorgbehoefte tot boekjes met personages van kleur.’
“Als je alleen maar leest over witte prinsessen, dan doet dat iets met je zelfbeeld. Je denkt dat je nooit een prinses kan worden en voelt je minderwaardig.”
Vrij van stereotypes
‘Het belangrijkste criterium voor een goed kinderboek is dat het vrij is van stereotypes. Zo hebben we hier een boekje in huis over kinderen uit de hele wereld. Een inclusief verhaal zou je denken, maar bij het stukje over Afrika staan er hutjes getekend. Alleen al dat je schrijft dat een personage uit Afrika komt, is zo fout. Afrika is een heel continent, dat kan je toch niet reduceren tot één beeld. Kinderen pikken zo’n stereotypen echter heel gemakkelijk op. Dat zorgt voor vooroordelen. Als ik zoiets tegenkom bij het voorlezen, dan praat ik daarover met mijn kinderen. Gelukkig gebeurt dat steeds minder vaak, al komt dat wellicht ook doordat ik heel bewust boeken uitkies.’
Allemaal dol op boeken
‘Rynn zit ondertussen in het tweede leerjaar. Al sinds hij een baby was, had hij een boek op schoot. Zo hadden we een abonnement op Pippo, een maandblad met korte verhaaltjes en knutselopdrachten voor peuters. Ondertussen kan hij zelf lezen. De school moedigt hem daarbij aan met stickers, en dat werkt. ‘s Avonds lezen we dus om de beurt een pagina. Dat brengt hem tot rust. Na een boek valt hij sneller in slaap, al heb ik hem de afgelopen tijd al een paar keer met een boek betrapt na bedtijd. Daarin herken ik mijn jongere zelf. Want ook al voelde ik me niet gerepresenteerd in de kinderboeken die ik las, toch was ik dol op lezen. Pippi Langkous was mijn favoriet. Bij het begin van de zomervakantie kwam mijn mama steevast met een doos vol boeken aanzetten. Dat is nog steeds één van de mooiste herinneringen aan mijn kindertijd.’
‘Tegenwoordig hebben we zo’n Pippo-abonnement voor Roan. Ik merk dat ook hij heel gelukkig wordt van boeken. Als ik zeg “boekje kiezen”, dan trekt hij een sprintje naar de boekenkast en neemt hij het eerste boek dat hij vindt. Daarmee nestelt hij zich dan op mijn schoot. Meestal raken we niet verder dan de eerste pagina, dan sprint hij weer naar de kast.’
“Ik merk dat Roan heel gelukkig wordt van boeken. Als ik zeg “boekje kiezen”, dan trekt hij een sprintje naar de boekenkast en neemt hij het eerste boek dat hij vindt. Meestal raken we niet verder dan de eerste pagina, dan sprint hij weer naar de kast.”
Altijd en overal boeken
‘Overal in huis vind je hier kinderboeken. In de kinderkamer staat er niet alleen een boekenkast, ook de kleerkast is voor de helft gevuld met boeken. Omdat ik zelf ook zot ben van kinderboeken staat er zelfs een collectie in mijn eigen bureau en slaapkamer. En in de grote boekenkast beneden kan je ook boeken voor de jongens vinden. Er valt hier dus altijd wat te lezen.’
‘Tegenwoordig komen er genoeg nieuwe boeken binnen in functie van de webshop, maar ik koop ook graag bij de lokale boekhandel. Nu we in Herent wonen, ga ik meestal naar De Kleine Johannes en Barbóék in Leuven. Vroeger in Mechelen was Pardoes mijn vaste plek. Die hebben alle drie een divers aanbod.’
Van auto's tot grappen
‘Als Rynn zelf mag kiezen, zal hij altijd voor een boek over auto’s gaan. Hij is geobsedeerd door auto’s, kent alle merken en wil precies weten hoe een auto werkt. Maar omdat ik in die boeken een verhaal mis, hebben we een compromis gesloten. Eerst mag hij even lezen in zijn weetjesboek en achteraf volgt er een echt verhaal. Dat hoeft niet altijd een ‘inclusief’ verhaal te zijn. Rynn heeft ook witte vriendjes. Het zou niet kloppen als hier alleen maar boeken over personages met een donkere huidskleur zouden staan. Zo vindt hij De waanzinnige boomhut-reeks van Andy Griffiths fantastisch, net als De fantastische vliegwedstrijd van Tjibbe Veldkamp.’
‘Humor scoort altijd. Roan beleeft momenteel veel plezier met Het grote billenboek van Guido Van Genechten. De NEEhoorn van Marc-Uwe Kling is dan weer een van Rynns favorieten. Daar kan hij echt mee lachen. Zo vindt hij het heel grappig dat een van de personages altijd “kus mijn kont” zegt. Ook als ik geluiden naboots of met mijn handen een monster nadoe, is het hier altijd dolle pret. ’
“Humor scoort altijd. Roan beleeft momenteel veel plezier met 'Het grote billenboek' van Guido Van Genechten. 'De NEEhoorn' van Marc-Uwe Kling is dan weer een van Rynns favorieten.”
Mijn boek is thuis geen hit
‘Sommige boeken die ik zelf heel mooi vind, maar vinden mijn kinderen maar niks. Suiker in melk van Thrity Umrigar bijvoorbeeld is een prachtig verhaal over mensen op de vlucht, maar Rynn wil het niet lezen. Ook mijn eigen boek Liever niet, een verhaal over het stellen van grenzen, is hier geen succes. Toen het eerste exemplaar hier toekwam en we ons samen rond de tafel installeerden om het te lezen, stond Roan erop dat ik eerst voorlas uit Peppa Pig (lacht). Iedereen mag zijn keuze maken. Ik vind het vooral belangrijk dat die boeken hier in huis aanwezig zijn. Vroeg of laat pikken ze die wel op.’
De paint bucket tool maakt niet inclusief
‘Wat ik nog mis, is een goed kinderboek over genderidentiteit. Noem me Nathan van Catherine Castro is heel mooi, maar voor jonge kinderen is het te grafisch. Een boek over een kind dat al van jongs af aan weet dat het niet in het juiste lichaam is geboren en dat geschreven is door iemand die het zelf heeft doorgemaakt, zou ik geweldig vinden. Dat vind ik belangrijk, dat een auteur schrijft over wat hij zelf kent. Een witte auteur mag gerust een boek schrijven over een personage met kleur, maar dan moet hij of zij zich wel bewust zijn van de privileges. Ik merk dat mensen met een migratieachtergrond het nog steeds lastig hebben om een uitgever te vinden. Dat ze niet zo sterk zijn met taal, krijg je vaak als excuus. Maar als je hen geen kans geeft, kunnen ze niet groeien. En als kinderen met een donkere huidskleur geen schrijvende rolmodellen zien, zullen ze niet geloven dat ze ook schrijver kunnen worden.’
‘Als witte schrijvers personages van kleur introduceren, vraag ik me bovendien altijd af waarom ze dat doen. Soms lijkt het wel een marketing tool. Veel van die boekjes vertellen trouwens hetzelfde verhaal: het is oké om anders te zijn want we zijn allemaal gelijk. Maar er zijn zoveel meer verhalen om te vertellen, net zoals ik zoveel meer ben dan mijn huidskleur. Een inclusief boek schrijven is meer dan de paint bucket tool op je personages zetten. Dan krijg je misschien wel een cultuurneutraal boek, maar cultuurspecifieke boeken zijn zoveel interessanter. Die kunnen je wereld verbreden.’
Acht tips
- Boom-boom van Dimitri Leue: ‘Een heel mooi boek over vreemden en vreemdelingen.’
- De Kleine Prins van Antoine de Saint-Exupéry: ‘Een succes in alle verschijningsvormen.’
- Tori en Trobi van Brian Elstak: ‘Heerlijke boeken die me doen thuiskomen. Elstak is immers een Nederlandse kunstenaar van Surinaamse komaf.’
- Op de rug van Bigi Kayman van Henna Goudzand Nahar: ‘Een kinderboek over slavernij, dat had ik nog nergens gezien. Echt iets voor in de bib of de klas.’
- Oma boef van David Williams: ‘Williams wordt terecht de hedendaagse Roald Dahl genoemd.’
- Ik praat als een rivier van Jordan Scott: ‘Een prachtig verhaal over een jongen die stottert.’
- De NEEhoorn van Marc-Uwe Kling: ‘De favoriet van ons gezin.’
- Ik ben bruin van Ashok Banker: ‘Over kinderen met een donkere huid die oprecht geluk uitstralen en geloven dat ze alles kunnen worden wat ze willen.’
Deel dit artikel: